Werken met de Panasonic Lumix S1R
Al vrij vroeg sinds de introductie van de eerste spiegelloze systeemcamera’s ben ik ervan overtuigd dat het een superieur concept is. De spiegel heeft zijn voordelen, maar die worden steeds minder. Al word ik soms gek aangekeken door mijn collega’s, het Micro Four Thirds systeem werd al snel onderdeel van mijn gereedschap, met onder andere de GH3. Dat Panasonic besloot ook een fullframe camera te maken verbaasde mij dan ook enigszins. Zou de S1 de perfecte combinatie zijn tussen een compacte camera en een grote sensor?
Het uitpakken van de S1R levert een kleine teleurstelling op. Zo klein is de camera helemaal niet, niet of nauwelijks compacter dan bijvoorbeeld de Canon EOS 5D Mark IV. Voor de objectieven geldt hetzelfde, de meegeleverde 24-105 mm f/4 en de 70-200 mm f/4 zijn fors. Dat kan haast niet anders bij een fullframe sensor, de natuurkunde heeft zijn grenzen, toch doet het een beetje afbreuk aan een van de voordelen van een spiegelloze camera. Zeker voor mijn fiets- en mountainbiketochten is de camera zo voor mooi wat te groot.
Zoeker
De teleurstelling wordt snel vergeten als ik de camera aanzet en door het oculair kijk. De elektronische zoeker is werkelijk fantastisch. Groot, helder en met een bijzonder scherp beeld. Je zou bijna vergeten dat je naar een monitor kijkt in plaats van op een matglas. Het is veel mooier dan kijken via een spiegel, wat een verschil met de elektronische zoekers van nog maar een paar jaar geleden. Dag spiegel! Het scherm achterop de camera is eveneens van een hoge kwaliteit. Maar als ondertussen wat oudere fotograaf ben ik erg gehecht aan de zoeker. Je kijkt wat geconcentreerder naar het beeld en je hebt minder last van het omgevingslicht. Het scherm gebruik ik vooral voor afwijkende standpunten. Wel jammer dat het scherm beperkt kan kantelen en niet kan draaien. Het mooie scherm heeft nog wel een ander nadeel: de accu gaat snel leeg. De tweede accu die bij het testexemplaar zat heeft een paar keer mijn dag gered.
Puzzel
Opvallend aan de camera is de grote hoeveelheid knoppen. Het grote voordeel is dat je zo eenvoudig van alles kunt regelen. Helemaal omdat je zelf veel van de knoppen een eigen functie kunt geven. Ook op het scherm kun je functieknoppen toewijzen. Dan heb je nog de vele instellingen in het menu. Meerdere malen de handleiding doornemen is geen overbodige luxe als je echt alles uit de camera wil halen. Zo verdween zo nu en dan de virtuele horizon uit mijn beeld, blijkt die horizon dus makkelijk aan- en uit te zetten met het prullenbakknopje. Eenmaal goed ingesteld heb je een camera die helemaal naar jouw hand staat. Met de camera voor je oog kun je de meeste knoppen prima vinden en bedienen. Prettig is dat de ISO-knop een puntje heeft en je door meerdere malen op de ISO knop de gevoeligheid verhogen, je hoeft dan niet aan een wieltje te draaien. Wel als de gevoeligheid omlaag moet overigens. De enige knop die ik wat onhandig vind zitten is die om het filmen te starten, zeker als je gewoon door de zoeker wil blijven kijken zit die op een onhandige plek.
Snel
Een camera als de S1R is een echte computer en het duurt dan ook een paar seconde voor de camera echt wakker is, dat ben ik niet meer gewend. Eenmaal wakker is de camera razendsnel. In volle resolutie haalt de camera negen beelden per seconde, ook in RAW. Dat is ruim voldoende. Je kunt zelfs nog sneller, maar dan verlies je resolutie en werk je in JPEG. Met achttien miljoen pixels haal je dan dertig beelden per seconde. Voor mij is dat geen fotograferen meer en ik heb die stand dan ook alleen maar gebruikt om het gewoon eens te proberen. De bestanden zijn met vijftig miljoen pixels groot, zeker in RAW. Toch gaat het wegschrijven best vlot. Ik heb alleen kunnen testen met SD-kaartjes, de S1R kan ook met XQD werken, en ik liep nooit tegen de beperking op. De ruime buffer werkt goed mee.
Scherpstellen
Snel is ook de autofocus. Het is wel weer even puzzelen wat de beste instellingen zijn voor bepaalde situaties. Mogelijkheden te over en het kost me best moeite om te ontdekken wanneer ik welke stand moet gebruiken. Ik heb graag controle over de scherpstelling en merk dat bijvoorbeeld tracking niet altijd doet wat ik verwacht en ik dus met onscherp beeld zit. Aardig is de gezichts- oog- en dierherkenning, Dat doet het verrassend goed, zeker bij portretten. Maar in een groep bewegende fietsers is het lastig om net die ene fietser te laten volgen die je wil. Vaak gebruik ik dan ook de enkele zone. Klassiek, maar het werk goed.
Sluiter
Het voordeel van een spiegelloze camera is dat je geen geluid hebt van een spiegel. De S1R is dan ook aangenaam stil als er een foto wordt gemaakt. Het kan nog stiller door alleen de elektronische sluiter te gebruiken, dan hoor je helemaal niets en heb je bovendien minder kans op trillingen. Het heeft wel als nadeel dat de kans op een rolling shutter, waarbij wielen niet meer helemaal rond op de foto komen bijvoorbeeld, groter wordt en banding bij hoge gevoeligheden. Dat eerste kan weer voorkomen worden door de twee te combineren, dan sluit een mechanische sluiter de sensor, maar levert wel weer geluid op natuurlijk. In mijn praktijk werk ik vooral met de mechanische sluiter, alleen als het echt stil moet zijn schakel ik over. Voor de trillingen ben ik niet zo bang, ik maak zelden foto’s waar dat een rol speelt zoals lange sluitertijden. Wel ons het zo dat je door de hoge resolutie iedere scherpstelfout of bewegingsonscherpte gaat zien. Gelukkig heeft de S1R een uitstekende dubbele beeldstabilisatie.
Verbindingen
Waar ik in de praktijk wel tegen aan loop is de koppeling tussen camera en telefoon. Als fotojournalist maak ik daar nog wel eens gebruik van, opdrachtgevers willen soms foto’s direct hebben. Het kan met de S1R, maar dan moet je (ook) in JPEG fotograferen. Mijn iPhone herkent de RAW-beelden niet en de app van Panasonic zet de RAW beelden niet om in JPEG. Met de grote bestanden zit je niet te wachten om ook nog een tweede bestand te moeten opslaan op je kaartjes. Naast je telefoon kun je de S1R draadloos koppelen aan je computer, dan is RAW uiteraard geen probleem. Verder mis ik een ingebouwde GPS om de locatie in de foto te hebben, ik weet achteraf niet altijd precies waar de foto gemaakt is.
Kwaliteit
Uiteindelijk draait het om het resultaat en dat zit met de S1R wel goed. De objectieven tekenen mooi, een hoge scherpte en een zeer fraaie onscherpte. Geregeld verbaas ik me hoe mooi het allemaal is, zeker bij de 24-105 mm. De sensor en de processor doen goed werk. Fotograferen bij hoge gevoeligheden is bij mij gebruikelijk om bewegingen te kunnen bevriezen als ik dat wil. De S1R laat dat prima toe, ruis is echt alleen bij de hoogste instellingen te zien en dan nog niet storend. Bij licht van minder goede kwaliteit, zoals verschillende soorten kunstlicht door elkaar, levert soms wel een wat groezelig beeld op. Maar daar is bijna geen kruit tegen gewassen.
Conclusie
Tijdens het testen is de S1R mij steeds meer gaan bevallen. Het is vooral de beeldkwaliteit die overtuigt. De combinatie van een goede sensor, een goede processor en goede objectieven maakt de S1R een begerenswaardige camera. De camera heeft een flinke leercurve, en ik ben er nog steeds niet helemaal uit, maar is in de basis erg fijn en betrouwbaar. De perfecte combinatie is het helaas niet, daarvoor is de camera te groot. Toch zal ik zeer tevreden zijn als de S1R in mijn tas mag blijven. Voor het fietsen zoek ik dan wel een ander model.